Werk na kanker: Je bent er toch ‘gewoon’ weer?

Bekruipt jou ook wel eens het gevoel dat je dankbaar bent dat je in deze corona tijd niet ernstig ziek wordt? Jaarlijks krijgen zo’n 100.000 mensen in Nederland de diagnose kanker. Daarvan zijn 40.000 mensen in de werkzame leeftijd. Dat zijn er 110 per dag! Persoonlijk vind ik dat echt heel veel en ben zelf dankbaar dan ook dat ik al bijna 15 jaar ‘schoon’ ben. Door de stijging van het aantal corona patiënten in de ziekenhuizen, komt nu ook zorg voor onder andere kankerpatiënten wellicht in de knel. Hoeveel extra leed zal dit veroorzaken?

In een eerdere blog heb ik al een aantal tips gegeven op welke manier je een bijdrage kunt leveren om de taboe rondom kanker op de werkvloer te doorbreken. Het blijft een belangrijk onderwerp en heel actueel. Niemand krijgt dagelijks te maken met kanker, hoewel ik er zelf al meer dan 40 jaar mee geconfronteerd word. Er zijn verschillende partijen die kunnen ondersteunen bij alle aspecten rondom kanker en werk. Veelal zijn er mogelijkheden met instanties met een medische achtergrond. Zeker zo belangrijk is de psychosociale ondersteuning tijdens en/of na alle behandelingen. Want het stopt niet bij de laatste behandeling, dan start meestal een hele nieuwe fase die op andere fronten erg zwaar kan zijn.

Het belang van werk
We staan aan het begin van een nieuw jaar. Een jaar van hopelijk terug naar een ‘ander’ normaal. Een aantal maanden terug in 2020 heb ik een aantal werknemers die kanker hebben (gehad) mogen begeleiden. De balans niet kunnen vinden tussen werk en privé, of de medewerker heeft het gevoel zich extra te moeten bewijzen dat hij/zij het werk nog net zo goed kan doen als voor de ziekteperiode, zijn veel voorkomende vraagstukken. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de belangrijkste klacht van veel (ex)kankerpatiënten: vermoeidheid.

Overcompensatie is een gevaar wat op de loer ligt en heel veel voor komt. Niet zelden gebeurt het dan ook dat een medewerker uitvalt met burn-out verschijnselen na een dik half jaar weer aan het werk te zijn, mede door het overcompensatie gedrag. Nog harder je best doen, geen vragen durven stellen, de controles die voorlopig ook door blijven gaan en de angst voor corona. Nee, als terugkerend kanker patiënt op de werkvloer wordt er maar 1 ding dikwijls van je verwacht, business as usual. Maar is dat wel zo verstandig? En kan dat eigenlijk wel?

Werk heeft veel meer functies dan we ons soms realiseren. Voor mensen die ziek zijn (geweest) is dat misschien nog wel sterker het geval. Hoe kan werk bijdragen aan herstel, kwaliteit van leven en welbevinden?

Werk is meer dan inkomen
Mensen die met kanker te maken hebben gehad, vinden werk erg belangrijk. Uit onderzoek blijkt dat ‘werk’ in de top drie staat van zaken die ertoe doen na het afronden van de behandelingen. Werk is voor mensen onder andere belangrijk vanwege de bron van zingeving, sociale contacten, afleiding, weer meedoen in de maatschappij of het niet meer ziek zijn.

Wanneer mensen hun leven herijken bij de ingrijpende ervaring die kanker is, komen zij vaak tot de conclusie dat hun drijfveren voor werk nog steeds aanwezig en zelfs versterkt zijn.

Een grootscheepse wetenschappelijke studie uit 2006 toont aan dat werken naar vermogen bijdraagt aan herstel, kwaliteit van leven en gezondheid. Samengevat concludeert de studie dat werk de volgende positieve effecten heeft.

Werken is therapeutisch.
Werken draagt bij aan herstel.
Werken zorgt voor betere gezondheid.
Werken helpt om de langetermijneffecten van langdurig ziek zijn te minimaliseren.
Werken reduceert het risico op arbeidsongeschiktheid op lange termijn.
Werken leidt tot participatie in de maatschappij.
Werken verkleint de kans op armoede.
Werken verbetert de kwaliteit van leven.
bron: Waddell & Burton, 2006

In de afgelopen jaren is er gelukkig meer studie gedaan naar werk en kanker. Immers vroeger stond kanker gelijk aan dood gaan, maar gelukkig herstellen steeds meer mensen van deze vreselijke ziekte. Ik ben daar zelf al bijna 15 jaar een voorbeeld van. Ook ik heb onzekerheden gevoeld bij bijvoorbeeld het zoeken naar een andere baan. Immer, wie zit er nu te wachten op een ex-kankerpatiënt? Want hoe leg je uit dat je twee keer per jaar voor controle moet naar Groningen? Wordt dit al extra risico gezien ook al heb je daarvoor 5 ziektedagen gehad in 10 jaar tijd. Dat we ons blindstaren op het k-woord als dat wordt genoemd, maar veel beter ook kunnen kijken naar bijvoorbeeld de leefstijl. Op welke manier draagt de medewerker zelf bij aan zijn of haar inzetbaarheid?

Drs. Boelhouwer van de Hogeschool van Amsterdam is nog steeds bezig met een groot onderzoek ‘werk na kanker’. Het is een promotieonderzoek naar de invloed van de late gevolgen van kanker en de behandeling van kanker op het werkvermogen. Ook de invloed van diverse andere factoren wordt onderzocht, zoals de regelmogelijkheden in het werk, de werkdruk, het gedrag van de leidinggevende of collega’s en het vertrouwen in het eigen kunnen.

Dit onderzoek is nodig omdat er op dit moment nog onvoldoende bekend is over de groep werkenden waarbij de diagnose kanker langere tijd geleden is gesteld. Het onderzoek richt zich op alle mensen die werken na kanker, dus bijvoorbeeld in loondienst, als uitzendkracht, ondernemer of zzp’er.

Kanker en kankerbehandeling blijven vaak niet zonder gevolgen. Late gevolgen kunnen bijvoorbeeld zijn: vermoeidheid, concentratieproblemen, lymfeoedeem, gewichtsproblemen en de angst voor de terugkeer van kanker. Deze late gevolgen kunnen invloed hebben op het functioneren op de werkvloer en op het werkvermogen.

Door dit onderzoek wordt duidelijk wat er nodig is zodat mensen die kanker hebben gehad, kunnen blijven werken en werkvermogen behouden. Deze informatie is niet alleen van belang voor diegenen die na kanker aan het werk zijn, maar ook voor hun collega’s, de leidinggevenden en iedereen die mensen met werk na kanker ondersteunt.

Bovenstaande onderwerpen zijn ook de meest voorkomende onderwerpen in gesprekken die ik voer met medewerkers die kanker hebben of hebben gehad, of een naaste zijn van een (ex)kankerpatiënt. Laten we vooral die doelgroep ook niet vergeten, zij voelen zich dikwijls letterlijk de buitenstaander.

Voor dit onderzoek overhandigde de Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten (NFK) haar in december 2018 een aanmoedigingsprijs.

De behandeling van kanker wordt steeds beter en de overlevingskans is door de jaren heen gestegen, waardoor steeds meer mensen die kanker hebben gehad weer aan het werk zijn of blijven werken. Bovendien gaat de pensioenleeftijd langzaam omhoog. Dit alles heeft tot gevolg dat de groep werkenden die in het verleden kanker heeft gehad, steeds groter wordt. Daardoor wordt het aantal vraagstukken op de werkvloer ook steeds groter alleen de kennis op de werkvloer hierover is erg klein. Laat daarom een specialist u op dit onderwerp ontzorgen zodat u verder kunt met ondernemen.

Indien u als organisatie in de BV Nederland een medewerker met kanker heeft of zelf een kankerpatiënten bent (geweest) of een naaste van, weet dan dat er in de regio gespecialiseerde coaches zijn, die kunnen samenwerken met specialisten, bedrijfsartsen en oncologische fysiotherapeuten. Zij weten als geen ander deze groep te begeleiden op het gebied van werk na kanker.

Er is op dit onderwerp nog een lange weg te gaan en veel te doen. Meer weten? Neem dan contact met mij op, Dianne Verkerk RCDI I RL van DiaBalans.

Inzetbaarheid in de breedste zin van het woord is mijn missie en kanker en werk mijn specialisme. welkom@diabalans.nl / 06-10844078